بازی رسانه ای ترامپ و آینده صنعت دفاعی

مقدمه

در حالی که ترامپ سالها بر طبل لزوم افزایش هزینه های دفاعی کشورهای عضو ناتو می کوبید و خواستار افزایش مشارکت کشورهای اروپایی در ساختارهای دفاعی مشترک غربی میشد، در 13 فوریه و در یک چرخش ناگهانی اعلام کرد که خواستار کاهش تنشها در سطح جهان بوده و در یک رشته گفتگو و تعامل با رهبران چین و روسیه خواهدکوشید تا فرآیند تنش زدایی را جلو برده و بودجه های دفاعی را تا نصف سطح موجود کاهش دهند!

در پی انتشار این مواضع، سهام شرکت های دفاعی افت سنگینی متحمل شدند به صورتی که سهام لاکهید مارتین 1.6%،  نورثروپ گرومن۳.۴ %و جنرال داینامیکس هم 2.1% درصد کاهش یافتند.

از آنجا که خرید سهام شرکت های دفاعی یک پیشنهاد همیشگی تیم Cyclical Waves در دستکم 3 سال اخیر بوده، لازم دیدیم توضیحاتی در این یادداشت در خصوص چشم انداز این صنعت و تحولات اخیر ارائه بدهیم.

صلح طلبی ترامپ؛ استراتژی یا تاکتیک؟!

به باور من ژست صلح طلبی ترامپ صرفاً یک تاکتیک در راستای اهداف سیاسی کلان تر وی بوده و هیچ گونه نشانه ای از تغییر راهبردی در برنامه های کلان دولت وی نیست. در حالی که وجهه ترامپ در هفته های اخیر به دلیل اظهارات تندش در خصوص لزوم اخراج فلسطینی ها از نوار غزه و نیز رفتار نامناسب مامورین فدرال با مهاجران اخراج شده در نزد افکار عمومی جهانی و خصوصاً کشورهای اسلامی و آمریکای لاتین تخریب شده بود، ترامپ به یک ژست صلح طلبی نیاز داشت تا بتواند از زیر این فشار بیرون بیاید و بهترین حوزه را در ارائه یک سری پیشنهادهای مبهم و بدون جزئیات در زمینه پایان دادن به جنگ اوکراین و کاهش تنش ها با چین و روسیه دیده است.

صلح خیالی در اوکراین و واقعیتهای میدانی

در حالی که دارایی های اروپایی و خصوصاً سهام در آلمان رشد شدیدی در پی تقویت امیدها در ظاهر برای پایان جنگ اوکراین تجربه کرده اند لازم است بدانید که:

• رهبر اوکراین اعلام کرده که هر گونه توافقی بایستی با همراهی اتحادیه اروپا و خود اوکراین باشد. زلنسکی که دوست صمیمی بایدن به شمار می رود، بشدت با ترامپ زاویه دارد و گفته می شود ترامپ به دنبال برگزاری انتخابات در اوکراین و برکناری وی است. خود مردم اوکراین نیز هیچگاه نمیپذیرند که 20% خاک کشورشان توسط روسها اشغال بشود.
  
  
• روسها که در ماههای اخیر پیشروهای تدریجی اما پیوسته ای در شرق اوکراین کرده اند تمایل چندانی به پایان سریع جنگ و برقراری فوری آتش بس از خود نشان نمی دهند و بر این باورند که مومنتوم جنگ به سود آنهاست.
  
  
• حامیان اروپایی اوکراین نمیپذیرند که صرفاً به دلیل معاملات پشت پرده ترامپ با پوتین – اگر واقعاً چنین چیزی وجود داشته باشد – منافع اروپا که در تداوم تضعیف روسیه است به خطر بیافتد و روسیه با به چنگ آوردن بهترین بخش از خاک اوکراین، تسلطی فراگیر بر منابع معدنی و زمین کشاورزی مرغوب اوکراین داشته و سبد غذایی بخش قابل ملاحظه ای از مردم جهان را کنترل کند.
  
  
• ارتش اوکراین علیرغم شکست های اخیر خود، در هفته های گذشته انبوهی از جنگ افزارهای جدید از جمله جنگنده های پیشرفته میراژ-2000 و اف-16 از حامیان اروپایی اش دریافت کرده و طبیعتاً در راستای خواست ملی مردم اوکراین خواهدکوشید عملیاتهای تهاجمی ضد روسها انجام دهد تا حتی در صورت برقراری مذاکرات، دست بالاتری در میز مذاکرات داشته باشد.

از این رو نتیجه ای که می شود گرفت این است که چشم انداز صلح در اوکراین به این سادگی که تصور می شود امکان پذیر نیست و حتی برقراری آتش بس موقت نیاز به تامین مقدماتی دارد که دستکم فعلاً تحققش دور از انتظار است.

آینده درخشان صنعت دفاعی

انتخاب ترامپ علیرغم ادعاها و ژست های ظاهری صلح طلبی اش اتفاقاً برای چشم انداز و آینده صنعت دفاعی در جهان بسیار مثبت است به این دلایل:

• رویکرد یکجانبه گرایی و ناسیونالیستی ترامپ اصولاً متحدین غربی آمریکا را انگیزه دوچندانی داده تا خود را از وابستگی به واشنگتن رهانده و خود به یک استقلال راهبردی برسند. این رویکرد استقلال طلبانه که میراث شارل دوگل هم هست، دوباره از سوی فرانسوی ها برکشیده شده و خود را در مواضع امانوئل ماکرون نشان می دهد که جمعه 14 فوریه گفت که: «بازگشت ترامپ، شوکی برای اروپا است، باید مستقل شویم.» وی بازگشت دونالد ترامپ به قدرت را یک «شوک الکتریکی» توصیف کرد که «باید اروپا را وادار کند تا آینده خود و اوکراین را تأمین کند». در نشست «اقدام مشترک هوش مصنوعی» نیز که اتفاقاً باز از سوی فرانسه میزبانی شد، مشخص شد که حتی در حوزه هوش مصنوعی نیز اروپایی ها به رهبری فرانسه میخواهند از آمریکا مستقل شده و حتی بر او پیشی گیرند. این نوع رویکرد، طبیعتاً باعث تداوم رونق تقاضا برای جنگ افزارها در حوزه اروپا خواهدشد که بازتاب این امر را در ادامه رشد قیمت سهام شرکت های دفاعی اروپایی می بینیم.
• ترامپ اصولاً سیاستمدار قابل اعتمادی نیست و خروج ناگهانی او از پیمان های مختلف – از برجام بگیرید تا توافقنامه های بین المللی مانند توافق آب و هوایی پاریس و سازمان WHO و ... – نشانگر نوعی رویکرد باثبات و استوار از سوی وی نیست. در چنین شرایطی چرا بایستی روسها و چینی ها به چرخش ناگهانی مواضع وی در یک شب اعتماد کنند؟! خصوصاً روسها که وعده های دروغ آمریکایی ها دال بر عدم گسترش ناتو به سوی شرق را همراه نتایج فاجعه بار آن برای امنیت ملی خود به یاد دارند هیچ گاه دیگر فریب نخورده و دست از تداوم تقویت توان آفندی و پدافندی خود برنخواهندداشت به ویژه که تنها ساعاتی پس از ژست صلح طلبی ترامپ، آقای ونس معاون اول وی معاون ترامپ روسیه را تهدید کرد و هشدار داد که «اگر رئیس‌جمهور روسیه توافق صلح با اوکراین را نپذیرد، آمریکا می‌تواند علیه مسکو اقدام نظامی انجام دهد.» چینی ها نیز به دنبال احیای حاکمیت خود بر تایوان هستند و میدانند که دیر یا زود بایستی در این راستا دست به سلاح ببرند. در چنین شرایطی، کشورهای دیگر مانند هند، ژاپن، پاکستان، مصر، ایران، ترکیه و ... نیز نمیتوانند امید به کاهش تنشها و برقراری صلح جهانی داشته باشند و لذا خواهندکوشید به هر قیمت که شده، توان نظامی خود را تقویت کنند و همین موضوع خود بر شدت تقاضا برای جنگ افزار و تولیدات دفاعی در مقیاس جهانی می افزاید.
• ترامپ در حالی سخن از صلح طلبی و تنش زدایی می زند که در همین 1 ماهی که از صدارت دوباره اش میگذرد، برای تقریباً هر هدفی در حوزه دیپلماتیک تهدید به استفاده از عملیات نظامی کرده است؛ از تهدید به تصرف دوباره کانال پاناما، اشغال گرینلند و ضمیمه کردن کانادا به عنوان ایالت پنجاه و یکم آمریکا! ترامپ حتی نام خلیج مکزیک را به خلیج آمریکا تغییر داده و درباره پرونده هسته ای ایران نیز گفته است که یا توافقی برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته ای امضا خواهدشد و یا از حملات نظامی اسرائیل به ایران حمایت خواهدکرد؛ کما اینکه در همین مدت روند ارسال بمب های سنگین سنگرشکن به اسرائیل که در اواخر دوره بایدن متوقف شده بود از سر گرفته شده و حتی آمریکا قصد دارد اسرائیل را به بمب های مهیب موسوم به MOAB (Mother Of All Bombs) مجهز کند. در چنین اوضاعی، انتظار اینکه فردی مانند ترامپ که خود به دنبال توسعه ارضی کشورش است بتواند – یا اساساً بخواهد – به دنبال برقراری صلح جهانی باشد صرفاً یک توهم و خیال باطل است.
• نفس اینکه ترامپ روسها را به دلیل تلفاتی که در جنگ متحمل شده اند، محق می داند که خاک تصرف شده اوکراین را در اشغال خود نگاه دارند نوعی «قانون جنگل» را به ذهن متبادر می سازد که به هر کشوری این فضا و امکان را می دهد که جنگی تجاوزکارانه راه بیاندازند و از ضمیمه ساختن خاک کشورهای دیگر با نقض اصول مسلم حقوق بین الملل هراسی به خود راه ندهند و همین مسئله خود یک انگیزه نیرومند برای کلیه دولت های جهان در راستای تقویت توان دفاعی خود است.
• در همان شبی که ترامپ سخن از لزوم کاهش تنشها و برقراری صلح جهانی دم میزد، در دیدار با رهبر هند و پس از تهدید وی به اعمال تعرفه های سنگین موفق شد موافقت اولیه نارندرا مودی را برای فروش جنگنده های نسل پنجم اف-35 و دیگر جنگ افزارهای گران قیمت ساخت آمریکا به این کشور جلب کند. لازم است بدانید که هند در سالهای گذشته بزرگترین واردکننده سلاح در جهان بوده و آمریکا اخیراً به صورت پیوسته کوشیده است تا از میزان وابستگی هند به روسیه در این حوزه کاسته و در عوض تسلیحات ساخت خودش را به دهلی نو بفروشد. از این می توان چنین نتیجه گرفت که حتی برای چند دقیقه هم ترامپ به  حرفهای خودش برای تنش زدایی در سطح جهانی باور نداشته و میهمان وی در کاخ سفید یعنی رهبر هند نیز چنین دیدگاهی نداشته و ندارد که اعلام کرده در چند سال آینده دستکم 200 میلیارد دلار برای نوسازی توان نظامی خود هزینه خواهدکرد.

آنچه از این مبحث نیز می توان نتیجه گرفت اینکه با سست و متزلزل شدن نظام حقوقی حاکم بر روابط و تعاملات جهانی و به ویژه از میان رفتن احترام به مرزهای بین المللی که اصل اساسی و الزام اولیه ثبات ژئوپولیتکی به شمار می رود، اتفاقاً صنایع دفاعی در سطح جهانی در شرایط کنونی آینده و چشم انداز به مراتب درخشان تری نسبت به دوره های پیشین داشتند که در آن دستکم در غرب یک اجماع فراگیر درباره لزوم تداوم نظام حقوقی حاکم وجود داشت.

کدام سهام دفاعی را بخریم؟!

در دنیای سرمایه گذاری، هر مدل ریواردی را بایستی در قبال ریسکی که میتواند وجود داشته باشد سنجید. ما مدتهاست که به همراهان خود سبدی از سهام دفاعی را معرفی کرده ایم و با دلایلی که در این یادداشت مطرح کردیم کماکان بر دیدگاه مثبت خود نسبت به چشم انداز این صنایع تاکید می کنیم. با این حال و به فرض محال که ترامپ به دنبال تنش زدایی واقعی و برقراری صلح جهانی باشد، تنها تغییر کوچکی که در سبد سهام دفاعی مان بایستی بدهیم این است که وزن سهام شرکت های اروپایی فعال در صنعت دفاعی را نسبت به شرکت های آمریکایی بیشتر کنیم.

اروپا بر عکس آمریکا که به گفته ترامپ یک اقیانوس با روسیه فاصله دارد، مجبور است با واقعیات و نه خیالبافی ها روبرو بشود و واقعیت اروپا این است که بایستی به هر شکل از یکسو با قدرت سلطه جو، متجاوز و توسعه طلبی به نام روسیه دست و پنجه نرم کند و از سوی دیگر به استقلال راهبردی از آمریکا در حوزه دفاعی – و انرژی – برسد. این واقعیات، چشم انداز صنایع دفاعی اروپایی را نسبت به همتایان خود در آن سوی آتلانتیک درخشان تر می سازد و از این رو پیشنهاد می کنیم که وزن بیشتری برای سهام شرکت های تسلیحاتی اروپایی در سبد دفاعی خود لحاظ کنید.

در ذیل فهرستی از سهام شرکت های دفاعی برتر اروپایی را مشاهده می کنید که میتوانید سهامشان را در سبد دارایی تان بگنجانید:

Airbus SE  تمرکز بر هواپیماهای نظامی، سیستم‌های فضایی و الکترونیک دفاعی.

BAE Systems plc  شناخته شده برای الکترونیک دفاعی، سیستم‌های دریایی و راهکارهای امنیت سایبری

Leonardo S.p.A. تخصص در هوافضا، الکترونیک و سیستم‌های زمینی.

Saab AB  فعال در هوافضا، الکترونیک دفاعی و سیستم‌های پیشرفته تسلیحاتی.

THALES  فعالیت در الکترونیک دفاعی، هوافضا و امنیت سایبری.

Indra Sistemas, S.A. شناخته شده برای سیستم‌های IT و دفاعی، شامل سیستم‌های شبیه‌سازی و امنیت سایبری.

Rheinmetall AG  تخصص در فناوری‌های خودرو و دفاعی، به ویژه سیستم‌های زمینی و مهمات.

Dassault Aviation غول سازنده در زمینه هوافضا و دفاع.