سرمایه روانشناختی
به‌طور کلی روانشناسان برای هر فرد 3 نوع سرمایه قائل هستند؛ اما ببینیم هریک چه مفهومی را ارائه می‌دهند.
1. سرمایه مالی: «چه منابعی دارم؟» منابع مالی و دارایی‌ها من چه چیزهایی هستند.
2. سرمایه انسانی: «چه می‌دانم؟» تجربه‌ها، مهارت‌ها و دانش من بیان‌کننده این سرمایه هستند.
3. سرمایه اجتماعی: «چه افرادی را می‌شناسم؟» روابط، دایره ارتباطات و دوستانم سطح سرمایه اجتماعی مرا معین می‌سازند.
اهمیت این سرمایه‌ها در مسیر موفقیت و دستیابی افراد به اهدافشان بر هیچ‌کس پوشیده نیست؛ اما تمرکز بر سرمایه روانشناختی است که موفقیت را تضمین می‌کند.
سرمایه روانشناختی در معامله گری چیست و چه تعریفی دارد؟
• در سال‌های اخیر یکی از مفاهیم مهم روان‌شناسی مثبت‌نگر، مفهوم سرمایه روانشناختی است.
• سرمایه روانشناختی به این پرسش پاسخ می‌دهد که "چه کسی هستم؟" معامله‌گری که سرمایه روانشناختی را داراست، یک حالت روانی مثبت و رویکرد واقع‌گرا و انعطاف‌پذیری نسبت به خود دارد. این حالت روانشناختی مثبت شامل امید، خوش‌بینی، تاب‌آوری و خودکارآمدی است.
• دارا بودن سرمایه روانشناختی یک معامله‌گر را می‌توان بر اساس میزان توانایی او برای مقاومت در برابر تأثیرات روانی ناشی از معامله‌گر بودن، تشخیص داد.
• سرمایه روانشناختی معامله‌گر مشخص می‌کند که او در هنگام سود یا زیان چه واکنشی باید نشان دهد و این رویدادها چه تأثیرهای مثبت و منفی بر او می‌گذارد.
• معامله‌گر با سرمایه روانشناختی ضعیف، تصمیمات معامله‌گری بی‌کیفیت‌تری اتخاذ می‌کند و همین امر، نه‌تنها سرمایه روانشناختی، بلکه سرمایه مالی او را از بین خواهد برد.
معامله‌گر در کنار منابع مالی، توان ذهنی مثبت خود را نیز در معاملات سرمایه‌گذاری می‌کند.
به‌خوبی به‌خاطر بسپارید که تصمیم به تسلیم و خروج از معامله‌گری بازارهای مالی، تنها مربوط به ازدست‌دادن تمام منابع مالی نیست؛ بلکه سرمایه روانشناختی معامله‌گر به پایان رسیده است.
چگونه سرمایه روانشناختی را در معاملات خود به کار بگیریم؟
سرمایه روانشناختی در معامله گری، معامله‌گر را برای یافتن پاسخ "من چه کسی هستم؟" به چالش می‌کشد و از این طریق به لازمه دستیابی به اهداف و موفقیت در معامله‌گری کمک می‌کند.
بسیاری از روانشناسان سرمایه روانشناختی و چگونگی بهره‌مندی از آن را موردارزیابی قرار داده‌اند. در همین بخش، پژوهش‌های دکتر فرد لوتانز و کارولاین یوسف نشان می‌دهد مدل HERO همان دانشی است که به پرورش سرمایه روانشناختی کمک می‌کند.
آشنایی با مدل HERO
مدل HERO از چهار عبارت Hope (امیدواری)، Efficacy (خودکارآمدی)، Resilience (تاب‌آوری) و Optimism (خوش‌بینی) تشکیل شده است.
Hope (امیدواری)
امیدواری، اراده برای نیل به هدف و برنامه‌ریزی برای دستیابی به موفقیت را شامل می‌شود.
Efficacy (خودکارآمدی)
خودکارآمدی همان احساس شایستگی و کفایت است، نه لزوماً داشتن توانایی و مهارت شخصی.
Resileince (تاب‌آوری)
تاب‌آوری، توانایی ادامه مسیر در موقعیت‌های منفی و حتی رویدادهای مثبت را نشان می‌دهد.
Optimism (خوش‌بینی)
خوش‌بینی، انتظار رخ‌دادن اتفاق‌های خوشایند را نشان می‌دهد. البته خوش‌بینی واقعی مدنظر است؛چراکه خوش‌بینی غیرواقعی پیامدهای منفی به همراه دارد.
دو مثال برای درک کاربردی بودن سرمایه روانشناختی
• اگر معامله‌گر بازارهای مالی پس از کسب سود، بیش از حد مغرور شود و به جزئیات ساده اما مهم معامله‌گری بی‌توجهی کند، تاب‌آوری که یکی از مولفه‌های سرمایهروانشناختی محسوب می‌شود در او کاهش می‌یابد. این معامله‌گر به‌جای تسلط بر شرایط و تلاش برای پیشرفت‌های بیشتر، شیفته‌ی موقعیت پرسود کنونی شده و سرمایهروانشناختی او کاهش می‌یابد؛ امیدش به‌مرور کم و کمتر می‌شود و حتی ممکن است موقعیتی زیان‌ده را تجربه کند. به این ترتیب خوش‌بینی او نیز کاهش یافته و به شایستگی‌های خود شک می‌کند. احساس ناکارآمدی بر او چیره می‌شود و کم‌کم سرمایه روانشناختی خود را از دست می‌دهد. پس معامله‌گر زمانی که در یک معامله به سود می‌رسد، باید معامله را موردبررسی قرار دهد و به‌دلایل موفقیت خود پی ببرد.
• در مثالی دیگر، هنگامی که یک معامله‌گر دچار زیان می‌شود را در در نظر بگیرید، ممکن است او بیش از حد افسرده و ناراحت گردد، اراده وی تضعیف شود و معاملات خود را ناامیدانه ادامه دهد؛ اما باور دارد شایستگی لازم برای انجام معاملات را ندارد و این حس روی تاب‌آوری او اثر گذاشته و سرمایه روانشناختی خود را تحت‌تأثیر حالات منفی کاهش می‌دهد. بنابراین هنگامی که معامله‌گر دچار زیان می‌شود، باید سعی کند با هر معامله به‌صورت جداگانه رفتار کند و اجازه ندهد زیان در یک معامله، روی معاملات بعدی او تأثیر بگذارد. حتی اگر دچار یک زیان بزرگ شد، در جهت حفظ این نگرش تلاش کند.
نحوه پرورش سرمایه روانشناختی در معامله‌گری طبق روش HERO
Hope (امیدواری)
• معامله‌گر با پایبندی به برنامه و اهدافی که برای معاملات خود تعیین کرده است، به امیدواری می‌رسد.
Efficacy (خودکارآمدی)
• معامله‌گری که باور داشته باشد شایستگی لازم برای انجام معامله‌گری به‌نحو مطلوب و در شرایط مختلف بازار را دارد، حتی اگر مهارت کافی نداشته باشد، هنگام روبه‌رویی با چالش به خوبی بر آن‌ها فائق می‌آید.
Resileince (تاب‌آوری)
• معامله‌گری که تاب‌آوری دارد در هر شرایطی، چه مثبت و چه منفی، به تلاش خود ادامه می‌دهد و برای دستیابی به موفقیت بیشتر، از پای نمی‌نشیند.
Optimism (خوش‌بینی)
• معامله‌گری که خوش‌بینی واقع‌بینانه دارد، در انتظار آنچه که می‌تواند به دست آورد و آنچه که فعلاً قادر به کسب آن نیست، می‌نشیند. معامله‌گر خوش‌بین با پذیرش گذشته، قدردانی از لحظه و تصور آینده به‌عنوان یک منبع فرصت، خوش‌بینی خود را تقویت می‌کند.
زمانی که صحبت از موفقیت در معامله‌گری بلندمدت به میان می‌آید، اهمیت رشد سرمایه روانشناختی از افزایش موجودی حساب نیز بیشتر است. با این سرمایه، معامله‌گر می‌تواند در صحنه معامله‌گری باقی بماند و تمام فرازونشیب‌هایی که در دنیای معامله‌گری وجود دارد را با آغوش باز بپذیرد.
