گروه بریکس، متشکل از اقتصادهای نوظهور بزرگ شامل برزیل، هند، چین، آفریقای جنوبی و روسیه، پانزدهمین نشست خود را اواخر ماه آگوست برگزار کرد. آنچه که در مورد آن بحث شد، موضوعات زیر بود:
گسترش بلوک، استفاده بیشتر از ارزهای محلی و قابلیت ارز بریکس که ممکن است پتانسیل به چالش کشیدن سلطه دلار امریکا را داشته باشد.
آیا یک بلوک بزرگتر به معنای دلارزدایی سریع تر است؟
هر گونه گسترش گروه بریکس می تواند تعیین کننده سرعتی باشد که با آن سرعت بلوک، سیستم های تجاری و مالی را، خارج از حوزه دلار اتخاذ می کند. گمانه زنی هایی در مورد اینکه چند کشور، برای اولین بار در دهه اخیر به گروه بریکس خواهند پیوست، وجود دارد. به منظور ارزیابی چگونگی همبستگی و ارتباط بین جاه طلبی های سیاسی با روندهای اقتصادی اساسی، ما نگاهی دقیق تر به تحولات کلی نقش دلار آمریکا در حوزه های مختلف اقتصاد و بازارهای جهانی داشته ایم. مشاهداتی که تاکنون به دست آمده، شامل موارد زیر است:
- سهم دلار از ذخایر ارزی بانک های مرکزی کاهش یافته، اما استفاده از دلار در تجارت، دارایی های خصوصی، صدور بدهی و به طور کلی در بازار جهانی فارکس بسیار خوب بوده است.
- در میان رقبای بالقوه دلار، ممکن است یورو نایب قهرمان این رقابت به نظر برسد، اما تسلط آن تنها در اروپا دیده می شود. با بررسی بریکس، به نظر می رسد تقویت و توسعه خطوط مبادله یوان چین، به ترویج استفاده از ارز آن در تجارت و ذخایر بین المللی کمک کرده و ناسازگاری ژئوپلیتیک روسیه نسبت به دلار، یک تقویت اضافی به یوان داده است، اما کنترل های سرمایه چین و انتشار کم اوراق قرضه پاندا همچنان یک مانع محسوب می شود.
- به نظر نمی رسد افزایش استفاده از ارزهای جایگزین، تهدیدی برای دلار باشد، بلکه موجب افزایش رقابت در میان ارزهای منطقه ای در میان پراکندگی تجارت و جریان سرمایه می شود.
- هیچ ارزی به جایگاه برتر دلار به عنوان ارز منتخب صدور راه پیدا نکرده است. به چالش کشیدن وضعیت ارز مسلط در بازار بدهی بین المللی - یعنی عاملی که از یکی از دلایل اصلی در از بین رفتن سلطه استرلینگ در قرن گذشته بوده است - باید یک استراتژی مرکزی برای مدعیان جوان ضد دلار باشد.
خلاصه گزارش دلارزدایی
در مجموع ما هیچ مدرک قطعی مبنی بر اینکه دلار در مسیر کاهش ساختاری در این مقطع قرار دارد، نمی بینیم. با این حال، دلار هنوز هم با چالش های ناشی از اقتصاد و ژئوپلیتیک مواجه است.
چالش دلار
جنگ در اوکراین و انجماد ذخایر فارکس روسیه در سال 2022، سبب بحث های زیادی در مورد تبدیل شدن دلار به سلاح، انشعاب بلوک های ژئوپلیتیک و در نهایت کاهش اجتناب ناپذیر در استفاده از دلار یا دلارزدایی شده است. بخش جدایی ناپذیر این بحث، نه تنها چگونگی توسعه یافتن گروه های ژئوپلیتیکی است، بلکه این موضوع نیز هست که آیا ارزهای دیگر می توانند نقش بین المللی دلار را به چالش بکشند یا خیر.
"موضوع دلارزدایی باید بیشتر مورد توجه قرار گیرد"
موضوع دلارزدایی در تابستان امسال با دیدار رهبران ارشد کشورهای عضو بریکس، مورد توجه قرار گرفت. در رأس دستور کار اجلاس سران، گسترش این گروه بندی ژئوپلیتیکی و برخی از پیشنهادهای مربوط به یک سیستم پرداخت مشترک در ارزهای بریکس ارائه شده است. با توجه به گسترش بریکس، گمانه زنی هایی در مورد اینکه چند کشور، برای اولین بار در یک دهه اخیر، به گروه بریکس خواهند پیوست، وجود دارد. در اینجا تمرکز بیشتر بر کشورهایی است که قبلاً به بانک توسعه جدید (NDB) که تحت حمایت بریکس است، ملحق شده اند؛ کشورهایی مانند امارات متحده عربی، مصر و بنگلادش از جمله این کشورها هستند.
استدلال طرفداران تغییر سریع این است که برخی از صادرکنندگان عمده نفت مانند عربستان سعودی، ایران و نیجریه نیز ممکن است به این گروه بپیوندند، با این حال کارشناسان در مورد اصطکاک بین چین طرفدار توسعه و هند که محتاطانه و آرامتر عمل می کند، هشدار داده اند و این مسئله، موضوع را به شدت نامشخص می کند.
همه چیز به سرعت گسترش بریکس مربوط می شود
گسترش بریکس در بحث دلارزدایی به این علت مهم است که سرعت گسترش آن می تواند به خوبی تعیین کننده سرعت این بلوک باشد که با آن سیستم های تجاری و مالی خارج از حوزه دلار را اتخاذ می کند. همچنین پیشنهاداتی مبنی بر اینکه این اجلاس می تواند موضوع ارز بریکس را دوباره معرفی کند، وجود دارد.
جدای از کنار گذاشتن پول ملی خودشان، این طور فرض می کنیم که این سرمایه گذاری می تواند در راستای یک بخش حساب جدید، مشابه حقوق برداشت ویژه صندوق بین المللی پول (SDR) باشد. برای مثال NDB یا تجارت دیگری که در بریکس انجام می شود، ممکن است نیاز باشد که کاربران این ارزها را بیشتر نگهدارند و به این ترتیب به طور بالقوه از دلار دور می شوند.
"این نشست می تواند موضوع ارز بریکس را دوباره مطرح کند"
پیوند به دلارزدایی، اینجا در این است که ایجاد یک واحد حساب بریکس، می تواند سهم این ارزها را در ذخایر ارزی، به همان روشی که چین در سال 2015 به سبد SDR ورود کرد (که این کار به منظور افزایش علاقه به Renminbi بود)، و همچنین کاربران بریکس را نیز افزایش دهد. به دور از حدس و گمان در مورد آینده بریکس، مقاله ما به بررسی شواهدی از دلارزدایی می پردازد که تاکنون دیده شده است. انبوهی از مقالات علمی در مورد این موضوع وجود دارد و شاید یکی از بهترین تعاریف در مورد اینکه "چه چیزی یک ارز بین المللی را می سازد " در نمودار زیر نشان داده شده است. در اینجا، عملکرد یک ارز بین المللی از طریق منشورهای بخش دولتی و خصوصی ارزیابی شده است.
نقش های یک ارز بین المللی
در حالی که به نظر ما این یک چارچوب مفید برای ارزیابی میزان دلارزدایی است، ترجیح می دهیم چالش تسلط دلار را از طریق سه حوزه کلیدی بررسی کنیم:
- تجارت و بازرگانی
- سمت دارایی (ذخیره ثروت)
- سمت بدهی (ارز مبدا صدور بدهی)
در این گزارش ما بررسی کرده ایم که چرا دلار ارز ترجیحی برای تجارت باقی می ماند و چگونه هر گونه گسترشی در بریکس ممکن است بر آن تاثیر بگذارد. ما به صورت عمیق به موضوع دلارزدایی و احتمال وقوع هر گونه تغییر در وضعیت موجود پرداخته ایم و در نهایت وضعیت بدهی دلار و نقش آن در بازارهای فارکس را در میان بسیاری از نکات مهم دیگر بررسی کرده ایم.
