افزایش چشمگیر ۶۰ گیگاوات ظرفیت خورشیدی چین در سهماهه اول ۲۰۲۵، که عمدتاً توسط نصب پنلهای خورشیدی روی پشت بامها انجام میشود، انقلابی در نحوه تولید و مصرف انرژی بشر ایجاد میکند.
این نقطه عطف، که توسط سیاستهای اداره ملی انرژی در ترویج خودمصرفی تقویت شده است، نشان دهنده رهبری چین در جنبش سبز و حمایت از محیط زیست و همچنین مهمتر از آن یک جهش استراتژیک به سوی استقلال انرژی و کاهش وابستگی به سوختهای فسیلی است.
اروپا هم این جاهطلبی را با معامله سبز اروپا، یک طرح یک تریلیون یورویی که هدف آن خنثیسازی تاثیرات منفی روی آب و هوا تا سال ۲۰۵۰ است، منعکس میکند.
این تلاشها در کنار هم، نشان دهنده یک زمین لرزه عظیم در چشمانداز انرژی جهانی است که پیامدهای وخیمی برای سوختهای فسیلی و کشورهای تولیدکننده نفت دارد.
افزایش تولید و مصرف انرژیهای تجدیدپذیر، به ویژه خورشیدی، در کنار پیشرفت در بهرهوری انرژی - شبکههای هوشمند، وسایل نقلیه الکتریکی و لوازم خانگی کممصرف - آماده است تا تقاضا برای سوختهای فسیلی را کاهش دهد.
و اما این انقلاب سبز تنها نیمی از داستان است. از سوی دیگر، پیشرفتهای گسترده در بهرهوری انرژی، مصرف را مهار میکند.
بعید است که قیمتهای بالای نفت در سال ۲۰۰۸، که زمانی معیاری برای رفاه در کشورهای نفتخیز بود، بازگردد. چرا؟ فشارهای دوگانه گسترش انرژیهای تجدیدپذیر و استفاده کارآمد از انرژی، الگوهای مصرف جهانی را تغییر شکل میدهند و به آیندهای اشاره دارند که در آن تقاضای انرژی کاهش مییابد.
تغییرات جمعیتی هم این روند را تشدید میکند. اروپا، چین، ژاپن و حتی خاورمیانه با کاهش و پیری جمعیت مواجه هستند. انتظار میرود جمعیت چین تا سال ۲۰۵۰، ۵۰ میلیون نفر کاهش یابد، در حالی که جمعیت ژاپن از سال ۲۰۱۰ رو به کاهش بوده است. خاورمیانه، با وجود ثروت نفتی خود، با بیکاری جوانان و کاهش نیروی کار دست و پنجه نرم میکند. تنها آفریقا با رشد جمعیت از این روند پیروی نمیکند، اما زیرساختهای محدود صنعتی آن به این معنی است که نمیتواند کاهش تقاضای جهانی انرژی را جبران کند.
برای کشورهای تولیدکننده نفت مانند عربستان سعودی، ایران، روسیه و ونزوئلا، این به معنای مشکل است. سوختهای فسیلی در اقتصاد جهانی که به سمت پایداری حرکت میکند، آیندهای ندارند، مگر اینکه این کشورها نیز به سمت پایداری حرکت کنند - سرمایهگذاری در انرژیهای تجدیدپذیر یا تنوعبخشی به بخشهایی مانند فناوری و گردشگری. خطرات و چالشها بسیار زیاد است. اقتصادهای وابسته به نفت باید خود را وفق دهند یا با منسوخ شدن روبرو شوند.
رونق انرژی خورشیدی چین و سیاستهای سبز اروپا فقط پیروزیهای منطقهای نیستند - آنها منادیان یک تحول جهانی هستند. همزمان با اینکه انرژیهای تجدیدپذیر و بهرهوری، انرژی را از نو تعریف میکنند، تسلط سوختهای فسیلی در حال محو شدن است و دورانی از تابآوری زیستمحیطی و اقتصادی را آغاز میکند.
آینده روشن است: تنوع یا زوال.